Wyrok łączny

Zgodnie z art. 214 § 1 k.p.k. sąd zarządza w stosunku do oskarżonego przeprowadzenie wywiadu środowiskowego przez kuratora sądowego lub inny podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów "w razie potrzeby".

Uznaje się, że w sprawie o wyrok łączny należy dowód taki przeprowadzić niezależnie od braku inicjatywy stron w tym zakresie. Ustalenie danych co do właściwości i warunków osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia skazanego, jak i przede wszystkim już po opuszczeniu zakładu karnego ma bowiem istotne znaczenie.

W szczególności, jeżeli skazany, który stara się o wyrok łączny opuścił już jednostkę penitencjarną jakiś czas temu i od tego czasu brak  danych co do jego funkcjonowania na wolności. Okoliczność taka ma natomiast podstawowe znaczenie dla oceny procesu resocjalizacji skazanego. Opieranie się natomiast przez sąd wyłącznie na opinii z zakładu karnego, odnoszącej się do pobytu skazanego w tym zakładzie, a czasem nawet na wywiad środowiskowy z poprzedniego postępowania np. o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary, nie daje wglądu w aktualne funkcjonowanie skazanego. Jest to tym bardziej istotne, kiedy w chwili wydawania wyroku przez sąd skazany przebywa na wolności od kilku miesięcy a czasem nawet lat.

W takiej sytuacji sąd wręcz z urzędu powinien zwrócić się do kuratora sądowego o przeprowadzenie wywiadu i zebranie danych pozwalających na ocenę aktualnych właściwości i warunków osobistych oraz prowadzonego obecnie sposobu życia. Zaniechanie sądu w tym zakresie może stanowić obrazę tego przepisu która miała bezpośredni i istotny wpływ na treść orzeczenia.

Obowiązkiem sądu jest także dokonanie wnikliwej, zgodnej z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego oceny przedstawionych dowodów co do rzeczywistego przebiegu procesu resocjalizacyjnego skazanego i jego efektów. W tym celu sąd powinien zadbać o uzyskanie aktualnych danych co do jego zachowania na wolności, aby dysponować możliwie bogatą wiedzą niezbędną do oceny sposobu życia skazanego, zwłaszcza w ostatnim okresie. Ma to bowiem bezpośredni wpływ na wysokość wymierzonej kary łącznej. 

Oczywiście istotne jest także dokonanie przez sąd oceny opinii o zachowaniu się skazanego w okresie odbywania kary i sąd powinien dopuścić taki dowód oraz dokonać jego wnikliwej oceny.

Przy wymiarze kary łącznej sąd ma obowiązek zachować właściwą równowagę pomiędzy wszystkimi okolicznościami sprawy, co oznacza, że ma obowiązek wziąć pod uwagę argumenty przemawiające na niekorzyść jak i na korzyść skazanego.

Oczywiście nie można tracić z pola widzenia okoliczności, za jakie przestępstwa nastąpiło skazanie łączonymi wyrokami, co znaczy czy były to przestępstwa o poważnym ciężarze gatunkowym, przykładowo przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko mieniu. Wniosek obrońcy skazanego powinien uwzględniać bowiem takie dyrektywy wymiaru kary łącznej określonych w art. 85a k.k., jak cele zapobiegawcze oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. 

Dobry obrońca musi jednak przede wszystkim zadbać, aby sąd nie nadawał zbyt dużego znaczenia celom zapobiegawczym kary, co niestety jest częstą tendencją. Nie bez znaczenia jest zatem jak długo skazany przebywa na wolności, kiedy ostatni raz był karany, czy nie naruszył w tym czasie porządku prawnego, czy podjął pracę, jak długo ją wykonuje, jaką ma opinię u pracodawcy, jaki jest jego stan zdrowia, czy posiada ustabilizowaną sytuację rodzinną, czy w trakcie odbywania kary był stosowany środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania.

Wszystkie te okoliczności dają podstawę do uznania, czy skazany porzucił wcześniejszy sposób życia i swoją kryminalną przeszłość. Z kolei stan zdrowia skazanego także nie jest bez znaczenia dla wymiaru kary pozbawienia wolności, albowiem mógłby on stanowić przecież dodatkową dolegliwość podczas odbywania kary. 

Duża praktyka daje szeroką wiedzę co do tego, jak najkorzystniej prowadzić sprawę o wyrok łączny, aby orzeczenie było jak najbardziej korzystne.