Zarządzanie wykonania kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszonej

I.                 Kiedy sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności ?

Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności jeżeli orzekł ją w wymiarze nieprzekraczającym roku, jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa sprawca nie był skazany na karę pozbawienia wolności i w ocenie sądu kara w zawieszeniu będzie wystarczająca dla osiągnięcia celów kary – w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. Adwokat karnista zwraca uwagę, że zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, w którym Sąd może nałożyć na skazanego dodatkowe obowiązki np. oddać go pod dozór kuratora, nakazać wykonywanie pracy zarobkowej.

II.                Kiedy Sąd  zarządza wykonanie kary warunkowo zawieszonej?

Obrońca w sprawach karnych zwraca uwagę, że kodeks karny rozróżnia sytuacje kiedy Sąd obligatoryjnie, obowiązkowo zarządza wykonanie kary warunkowo zawieszonej, oraz  przypadki, kiedy Sąd może ocenić sytuację i samodzielnie podjąć decyzję, czy zarządzić wykonanie kary czy też dać skazanemu jeszcze jedną szansę. I tak Sąd obligatoryjnie zarządza wykonanie warunkowo zawieszonej kary, jeżeli:

1. skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania (art. 75 § 1 kk) lub

2. skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą art. 75 § 1a kk) lub

3. sądowy kurator zawodowy udzielił skazanemu pisemnego upomnienia, a skazany po tym zdarzeniu w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż podobne przestępstwo umyślne, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy (art. 75 § 2a kk).

III.              Co oznacza ,,przestępstwo podobne”?

Ponieważ popełnienie przestępstwa podobnego stanowi podstawową przesłankę obligatoryjnego zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia  wolności, adwokat karnista wyjaśnia, że pojęcie  przestępstwo podobne jest określone przy użyciu 3 elementów:

1. tożsamość rodzajowa dobra prawnego; zaliczenie przestępstw do tego samego rodzaju następuje po analizie tożsamości dóbr, które oba te przestępstwa naruszyły. Istotnym kryterium (ale nie jedynym) jest systematyka kodeksowa. Zazwyczaj w jednym rozdziale zawarte są przestępstwa tego samego rodzaju, choć nie można wykluczyć, że w różnych rozdziałach Kodeksu karnego również wystąpią przestępstwa jednorodzajowe (np. naruszenie nietykalności cielesnej z art. 217 k.k. z rozdziału XXVII i naruszenie nietykalności cielesnej podwładnego z art. 351 k.k.

2. popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy lub groźby jej użycia; podobieństwo przestępstw zachodzi także wtedy, gdy zastosowana przemoc lub groźba jej użycia pozostają poza zakresem znamion popełnionych przestępstw, ale faktycznie zostały one użyte w warunkach wystąpienia takiego sposobu działania, który powinien być objęty opisem przypisanego sprawcy czynu.

3. popełnienie przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Istotne, że przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej są do siebie podobne niezależnie od tego, czy cel osiągnięcia tej korzyści należy do ich ustawowych znamion

IV.              Kiedy zarządzenie wykonania kary jest fakultatywne?

Sąd może, wedle dokonanej przez siebie oceny okoliczności sprawy,  zarządzić wykonanie kary w dwóch przypadkach:

1. sprawca rażąco narusza porządek prawny w okresie próby, w szczególności gdy popełnił przestępstwo (inne niż przestępstwo podobne).

2. sprawca rażąco narusza porządek prawny po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się – kara może zostać wykonana w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu okresu próby, jednakże podstawy jej wykonania muszą zaistnieć w okresie próby lub przed jej rozpoczęciem – po wydaniu, ale przed uprawomocnieniem się wyroku skazującego.

3. sprawca uchyla się od grzywny, dozoru, wykonania nałożonych obowiązków oraz orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku, przy tym w „uchylaniu się” chodzi o negatywną postawę skazanego względem wykonania nakazanych mu czynności. Innymi słowy tylko negatywnie wartościowane zachowanie skazanego w okresie próby może skutkować zarządzeniem wykonania zawieszonej kary pozbawienia wolności.

1. Zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności – ważne terminy

Zarządzenie wykonania zawieszonej kary może nastąpić zarówno przed rozpoczęciem okresu próby jak i w ciągu całego okresu próby oraz w ciągu 6 miesięcy następujących bezpośrednio po zakończeniu okresu próby, ale nigdy później.

Gdy zarządzenie wykonania zawieszonej kary jest obligatoryjne, to postanowienie sądu staje się wykonalne z chwilą wydania, chyba że sąd wydający postanowienie albo sąd powołany do rozpoznania zażalenia wstrzyma jego wykonanie. Co do zasady w takim przypadku wystarczy, że postanowienie zostanie wydane w ostatnim dniu 6-miesięcznego okresu następującego po okresie próby. Inaczej jest natomiast w sytuacji kiedy zarządzenie wykonania kary ma charakter fakultatywny.