Nadzwyczajne złagodzenie kary w polskim prawie karnym
Sprawy karne często decydują o tak ważkich rzeczach, jak wolność człowieka. Należy jednak pamiętać, że na ostateczny wymiar kary ma wpływ wiele czynników. Nie zawsze jest tak, że za popełnienie określonego przestępstwa może zostać orzeczona wyłącznie kara zakreślona widełkami wymienionymi w Kodeksie karnym. Przepisy prawa karnego przewidują zarówno nadzwyczajne obostrzenie kary, jak i nadzwyczajne złagodzenie kary. Ponieważ dobry adwokat Wrocław zawsze dąży do tego, aby wymiar kary dla jego klienta był jak najmniej dotkliwy, przyjrzyjmy się tej drugiej instytucji. Kiedy Sąd może nadzwyczajnie złagodzić nakładaną karę, w jakim zakresie może to uczynić i czy adwokat może w apelacji poczynić zarzut, że Sąd tej instytucji nie zastosował?
Kiedy Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary?
Zgodnie z art. 60 Kodeksu karnego, Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary przede wszystkim wtedy, kiedy wprost przewiduje to ustawa, a ponadto względem młodocianego. Zgodnie z ustawową definicją, Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat. Kto jeszcze może skorzystać z dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary? Przede wszystkim:
- sprawca, który pojednał się z pokrzywdzonym i naprawił wyrządzoną mu szkodę lub przynajmniej uzgodnił sposób jej naprawienia,
- sprawca, który czyni starania o naprawienie wyrządzonej szkody lub jej zapobieżenie albo też swoja postawą prezentuje wartości zasługujące na moralną aprobatę,
- jeżeli w związku z popełnionym nieumyślnie przestępstwem to sprawca lub osoba dla niego najbliższa poniosła poważny uszczerbek.
Dobry adwokat może w określonych sytuacjach dostrzec możliwość skorzystania z instytucji tzw. małego świadka koronnego. Dotyczy ona sprawcy, który współdziała z innymi osobami w popełnieniu czynu zabronionego, jednak zdecyduje się ujawnić organom ścigania istotne informacje na ten temat. W stosunku do takiej osoby Sąd musi zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie.
W sytuacji kiedy sprawca przestępstwa składa wyjaśnienia w swojej sprawie i dodatkowo ujawni przed organami ścigania nieznane im istotne informacje dotyczące innego przestępstwa określonego rodzaju, Sąd także może nadzwyczajnie złagodzić karę a nawet zawiesić jej wykonanie, o ile prokurator złoży taki wniosek.
Czy Sąd musi korzystać z tej instytucji?
Jak łatwo się domyśleć, nie każdy sprawca ma prawo skorzystać z ulgi. Tam, gdzie ustawa wprost podaje, że Sąd może skorzystać z przysługującego mu przywileju sędziowskiego zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary, zastosowanie (lub niezastosowanie) zależy wyłącznie od oceny całokształtu materiału dowodowego dokonanej przez sędziego. Rozstrzygając sprawę, Sąd waży argumenty przemawiające zarówno „za”, jak i „przeciwko” i, stosownie do rezultatu swoich rozważań, stosuje daną instytucję lub nie.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku małego świadka koronnego. Przyznanie tego statusu powoduje, że Sąd nie ma wyboru i musi zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Co oznacza nadzwyczajne złagodzenie kary w praktyce?
Tutaj trzeba posłużyć się zwrotem ponoć typowym dla adwokata – to zależy. Od czego? Od tego, czy czynem za który skazano jest zbrodnia czy występek, oraz jaka zbrodnia lub jaki występek.
W przypadku najcięższych przestępstw, zbrodni zagrożonych kara pozbawienia wolności wynoszącą 25 lat lub więcej, Sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 8 lat.
W przypadku popełnienia innej zbrodni, Sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy zagrożenia przewidzianego w ustawie.
Kiedy czyn stanowi występek i górna granica zagrożenia jest nie niższa niż rok, sąd skazuje sprawcę na karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności.
Kiedy czyn jest innego rodzaju występkiem, Sąd wymierza karę grzywny albo ograniczenia wolności.
Co z apelacją?
Czasem jest tak, że pomimo wniosku adwokata o zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary, Sąd nie przychyli się do stanowiska obrońcy. W razie niekorzystnego wyroku sądu pierwszej instancji zawsze przysługuje nam prawo do wniesienia apelacji. W przypadku niezastosowania przez Sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary w sytuacji kiedy Sąd mógł to zrobić, apelując możemy zarzucić wyrokowi jedynie rażącą niewspółmierność kary lub środka karnego. Zarzut niezastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary będzie przysługiwał jedynie w tych wypadkach, kiedy zgodnie z ustawą Sąd musiał tę instytucję zastosować, ale tego nie uczynił, np. tak jak w przypadku instytucji „małego świadka koronnego”.
Nadzwyczajne złagodzenia kary jest instrumentem, który pozwala sędziemu przy decydowaniu o wymiarze kary odwołać się do innych przesłanek, niż te, które wynikają stricte z przepisów prawa, sięgnąć do oceny moralnej czynu i postawy sprawcy. Dobry adwokat z pewnością pomoże przygotować argumentację, która może zwiększyć szanse na przekonanie Sądu do zastosowania tej instytucji. Adwokat mający doświadczenie w sprawach karnych, jest w stanie ocenić jakie okoliczności w danej sprawie mogą być pomocne.