Wyjątki od zasady specjalności
Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) stanowi istotne uproszczenie procedury ekstradycyjnej pomiędzy państwami będącymi członkami Unii Europejskiej. W Polsce ENA obowiązuje od chwili przystąpienia Polski do struktur unijnych, a więc od 1 maja 2004r. Podobnie jak w przypadku ekstradycji, także i tutaj istnieją regulacje których celem jest zapewnienie poszanowanie praw osoby, w stosunku do której wydano ENA.
Europejski Nakaz Aresztowania a ekstradycja – znaczące różnice
Intencją twórców było aby Europejski Nakaz Aresztowania zastąpił ekstradycję w relacjach pomiędzy Państwami członkowskimi UE. Jednak wyjątkowo w relacjach pomiędzy państwami członkowskimi UE nadal może dojść do wydania osoby na podstawie procedury ekstradycyjnej. Ekstradycja regulowana jest na podstawie umowy międzynarodowej, na zasadzie wzajemności. Jednak większość państw nie dopuszcza ekstradycji własnych obywateli. Z wnioskiem o ekstradycję występuje państwo, jeżeli przestępstwo zostało dokonane na jego terytorium oraz kiedy popełnione przestępstwo rozciąga swoje skutki na jego terytorium.
Zasadnicza różnica pomiędzy europejskim nakazem aresztowania a ekstradycją polega na wyeliminowaniu czynnika politycznego w procesie wydawania osób na podstawie europejskiego nakazu aresztowania. Ponadto Europejski Nakaz Aresztowania działa bezpośrednio pomiędzy organami sądowymi państw członkowskich UE. Europejski nakaz aresztowania jest decyzją sądu wydawaną przez państwo członkowskie UE aby doprowadzić do aresztowania i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności.
Europejski Nakaz Aresztowania wydaje się w razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo popełnione na terytorium danego państwa przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego UE. ENA może zostać wydany wyłącznie w odniesieniu do osoby, która ma status podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym lub oskarżonego w postępowaniu sądowym, lub też została prawomocnie skazana i jest poszukiwana w celu umożliwienia wykonania orzeczonej kary.
Kiedy zasada specjalności przestaje działać?
Zasada specjalności Wrocław, tzw zasada ograniczone ścigania, stanowi o tym, że osoba przekazana na podstawie europejskiego nakazu aresztowania może być sądzona po sprowadzeniu do danego kraju wyłącznie za przestępstwa wymienione w treści nakazu aresztowania. Wykluczona jest także możliwość wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec takiej osoby za inne przestępstwa niż te, które stanowiły podstawę przekazania. Tego rodzaju ochrona trwa przez 45 dni od prawomocnego zakończenia danego postępowania. W tym terminie należy opuścić terytorium państwa. Przekroczenie tego terminu, jak również jego dochowanie, a następnie powrót na terytorium państwa skutkują wygaśnięciem ochrony wynikającej z zastrzeżeń dokonanych przez państwo wydające.
Przewidziane są jednak pewne wyjątki od zasady specjalności. Ograniczenie wynikające z tej zasady nie obowiązuje, gdy organ sądowy państwa wykonania europejskiego nakazu aresztowania, który przekazał osobę ściganą wyrazi zgodę na ściganie lub wykonanie kar pozbawienia wolności. Następuje to na wniosek sądu właściwego do wydania nakazu, a postępowaniu przygotowawczym konieczny jest tu dodatkowy wniosek prokuratora.
Drugim wyjątkiem jest sytuacja, gdy łącznie spełnione są dwa warunki: osoba ścigana wyraziła zgodę na przekazanie i zrzekła się korzystania z prawa wynikającego z zasady specjalności.
Adwokat Wrocław może wesprzeć podejrzanego, oskarżonego, lub skazanego wobec którego został wydany Europejski Nakaz Aresztowania.
Dodatkowo dobry adwokat pomoże ustalić zakres zasady specjalności. Oznacza to, że adwokat pomoże zweryfikować, jakie przestępstwa stanowiły podstawę przekazania w trybie europejskiego nakazu aresztowania. W tym celu adwokat musi przeanalizować orzeczenie organu sądowego państwa obcego w przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania.
W kontekście zasady specjalności dobry adwokat pomoże ustalić, czy zasada ta nie będzie stanowiła przeszkody dla orzeczenia kary łącznej obejmującej kary pozbawienia wolności, wymierzone za przestępstwa inne niż te, które stanowiły podstawę wydania na podstawie europejskiego nakazu aresztowania, a także czy może dojść do wykonania uprzednio orzeczonej kary łącznej obejmującej takie kary.